De bevrijdingsrok is een rok die gedragen werd door vrouwen na de bevrijding van de Duitse bezetting in Nederland in 1945. De bevrijdingsrok werd ook wel vrijheidsrok, levensrok, oranjerok of nationale feestrok genoemd.
De nationale feestrok is bedacht door Mies Boissevain-van Lennep, een Amsterdamse verzetsstrijdster. Terwijl zij in gevangenschap zat onderhield zij contact met haar vrouwelijke medegevangenen door briefjes voor elkaar te verstoppen in een waszak. Op een dag vond zij een lappendas in de waszak. Een medegevangene had deze gemaakt van kleding van haar kinderen en haarzelf. Achter ieder lapje zat een verhaal.
Na afloop van de Tweede Wereldoorlog besloot Mies namens de commissie van feest- en gedenkdagen om van verschillende lapjes rokken te maken. Deze rokken konden door vrouwen op speciale dagen gedragen worden. Hoewel er textiel-schaarste was in die tijd, waren er voldoende oude kledingstukken waar de lapjes uit gehaald konden worden. Het idee was dat vrouwen zelf betekenis gaven aan elk lapje. Vaak deden ze dat door ze te versieren met jaartallen van belangrijke gebeurtenissen, of met borduurwerk dat de herinneringen verbeeldde.
In de video hieronder zie je een voorbeeld van zo'n rok (op 2:52 komt de rok in beeld):
Zo'n bevrijdingsrok is een prachtig voorbeeld van slow fashion op zijn best. Oude materialen die hergebruikt worden voor iets nieuws. De meeste rokken werden maar korte tijd ook werkelijk als feestrok gebruikt. Toch zijn er ook rokken gevonden waarop nog data staan tot zelfs in de jaren '80.
Sinds eind vorig jaar zijn er vanuit diverse musea initiatieven in ons land om de bevrijdingsrok in het zonnetje te zetten en een nieuw leven in te blazen. Omdat we vanwege de lockdown bevrijdingsdag niet echt kunnen vieren, is zelf het maken van zo'n rok een mooie manier om de bevrijding op je eigen manier en in je eigen huis toch de nodige aandacht te geven.
De traditionele bevrijdingsrokken bestaan alleen uit allerlei restlapjes, die bovendien vaak in een bepaald patroon aan elkaar genaaid zijn. De zoom moest uit effen driehoeken bestaan, met aan de voorkant in het midden de datum 5 mei 1945. De rokken werden gedragen op nationale feestdagen, maar ook op belangrijke feesten van de persoon zelf. Belangrijke gebeurtenissen uit de levensloop van de drager konden verwerkt worden in de rok. Zowel hoogtepunten als dieptepunten mochten een plekje krijgen, waardoor de rokken uiteindelijk een levensverhaal in beeld waren. Mies zelf gaf daarom de voorkeur aan de naam levensrok.
Ik ga zelf ook zo'n levensrok maken. Alle restlapjes die ik heb liggen heb ik bij elkaar gezocht en de stofjes die het meest een retro uiterlijk hebben heb ik ondertussen voorgewassen. Ik vind de retro stijl mooi passen voor een rok die ik maak als eerbetoon aan de bevrijding van 75 jaar geleden. Het ontwerp voor de rok heb ik gemaakt door 3 verschillende patronen met elkaar te combineren tot een rok zoals ik die graag draag.
Aan de zoom van de rok maak ik de punten, zoals bij de traditionele rok. Mies schreef daar destijds het volgende over:
"Deze punten stellen voor de hoogtepunten van ons volksbestaan, die wij jaarlijks samen vieren, de dagen van bevrijding en saamhorigheid. Ieder jaar zet U het jaartal in de volgende punt, wanneer U de rok op die 5e Mei werkelijk heeft gedragen."
Ook schreef ze:
"In de rok zelf memoreert U persoonlijke herinneringen, die aanleiding waren tot persoonlijke feestvreugde. De rok wil uitdrukking geven aan de gedachate, dat de mens altijd blijft onderdeel van zijn volk; ook als persoonlijkheid is hij dat. Daarom zijn er saamhorigheidsfeestdagen en persoonlijke. Beide zijn nodig voor het geluk en de harmonie in het mensenbestaan."
Omdat het al bijna 5 mei is weet ik niet of het me nog lukt voor die tijd om er mooie borduursels op te maken. Maar het is wel mijn wens om dat kan natuurlijk ook nog na 5.
Doe je mee en ga je ook een feestrok maken? Helemaal of gedeeltelijk van hergebruikte materialen?
Als je het leuk vindt om een rok te maken die echt bij je past, dan kun je vast en zeker tips halen uit mijn gratis e-book Ontdek Welke Kleding Perfect Bij Je Past.
Vraag het nu hieronder aan.
De bevrijdingsrok registreren, net als vroeger
Het is nog maar een paar dagen geleden dat ik hoorde van het bestaan van de bevrijdingsrok. Een rok die bij afloop van de 2e wereldoorlog van allemaal restlapjes gemaakt werd. Ik besloot er zelf ook een te gaan maken en daar ben ik direct mee aan de slag gegaan.
De bevrijdingsrokken van toen, die van net na de 2e wereldoorlog, werden allemaal ingeschreven in het rokkenregister. Elke rok kreeg een uniek nummer. En wat blijkt? Ook nu kun je je bevrijdingsrok laten registreren. Dat kan online bij het Verzetsmuseum in Amsterdam.
Dit moet je doen:
- Maak je bevrijdingsrok
- Maak er een foto of een video van
- Ga naar de website van het verzetsmuseum (https://www.verzetsmuseum.org/watdraagjij5mei)
- Vul het online formulier in een upload je foto of video
- Verstuur je aanvraag
Na het uploaden ontvang je een e-mail met daarin de registratie van je outfit en het registratienummer. Je foto of video wordt samen met de toelichting die je geeft gepubliceerd op de website van het verzetsmuseum.
"Het register dient voor later. Wie haar rok laat registreren, krijgt een registratiekaart met nummer toegezonden. Het verdient aanbeveling het stempel met een dun draadje zijde op te borduren en het nummer in de rok te werken. Dit voorkomt zoek raken, aangezien men dan een verloren gegane rok kan herkennen door het nummer dat er in staat bij het register op te vragen." Zo stelde de bedenkster van deze bevrijdingsrokken ooit.
Een van deelneemsters heeft het logo uitgeprint op transfer-papier en het nummer van de registratie er met de hand onder geborduurd. Het is zo gebruikt als een extra versiering op de rok.
Let op: registreren kan nog tot 5 mei, dus je hebt nog maar een paar dagen de tijd.
Wil je graag een bevrijdingsrok maken, maar twijfel je over het model, doe dan je voordeel met de kennis uit het gratis e-book Ontdek Welke Kleding Perfect Bij Je Past.
Vraag het e-book nu onderaan deze pagina aan.
Van bevrijdingsrok naar vrijheidsblouse, tas, of...
Het maken van de bevrijdingsrok heeft wat bij me los gemaakt. De afgelopen dagen heb ik heel wat uurtjes achter de naaimachine doorgebracht. Het maken van de rok zorgde voor een hoop werk, maar ook voor een hoop gedachten tijdens dat werk. Gedachten over de oorlog, over de geestdrift van de vrouwen die in een zo donkere tijd vol uitdagingen en tekorten tóch feestkleding wisten te maken. Gedachten over vrijheid ook, omdat we vandaag de dag een dergelijke rok maken om onze vrijheid te vieren. Naast al die gedachten kwamen er ook ideeën boven borrelen voor nieuwe projecten. Eén daarvan is nauw verwant aan deze rok.
We leven nu in een heel andere tijd dan 75 jaar geleden. Met de bevrijdingsrok heb ik een rok van toen nagemaakt met mijn eigen ideeën van nu. Ik gebruikte zoveel als mogelijk restlapjes met een retro uiterlijk, om de rok voor mijn gevoel bij die tijd te laten passen. Maar als ik kijk naar de echte rokken van toen, dan heb ik toch vooral een rok van nu gemaakt, die geïnspireerd is op de rok van 75 jaar geleden. Voor mij is dat prima, want ik wil de rok ook graag dragen. Ik wilde een rok maken die herkenbaar is als het symbool bevrijdingsrok, maar die tegelijkertijd ook wel echt bij mij past. En dat is gelukt.
Tijdens het maken bedacht ik me hoe groot de contrasten zijn tussen toen en nu. Hadden de vrouwen van toen eigenlijk een naaimachine? Of zijn de meeste van deze rokken met de hand genaaid?
Ik had nu ongeveer een week de tijd om de rok op tijd af te krijgen en heb regelmatig gedacht hoe heerlijk het zou zijn als dat tempo lager zou mogen liggen. Daarom besloot ik om een volgend project volledig met de hand te gaan naaien. En omdat ik vaker broeken draag dan rokken, wordt mijn volgende project ook niet nog een rok, maar een ander kledingstuk of een accessoirevan restlapjes.
In de traditie van de bevrijdingsrok ga ik door met het maken van allerlei moois van restlapjes. Dit keer wil ik de bevrijding los laten, en mijn aandacht richten op vrijheid. Hier en nu. Wat is dat eigenlijk: vrijheid? Volgens wikipedia is het de mogelijkheid om naar eigen wil te handelen. Bij echte vrijheid, geldt dat voor ieder lid van de samenleving. Omdat we allemaal verschillend zijn, betekent dat dat er eindeloos veel verschillende dingen mogelijk moeten kunnen zijn, voordat er sprake is van vrijheid. Tegelijkertijd moet de vrijheid van de een niet in de weg staan van de vrijheid van een ander.
Mijn vrijheidsprojecten zal ik daarom samenstellen van een heleboel verschillende lapjes, die door middel van eeuwenoud borduurwerk met elkaar verbonden worden. Zo verbind ik de losse lapjes met elkaar tot een geheel zoals een maatschappij ook alleen een maatschappij is als alle individuen op een of andere manier kunnen samenwerken.
Ik zou nog eindeloos verder kunnen borduren op dit thema, letterlijk en figuurlijk, en misschien ga ik dat ook wel doen.
Doe je mee en wil je ook iets moois en bruikbaars maken van hergebruikte materialen?
Als je het leuk vindt om iets te maken dat echt bij je past, dan kun je vast en zeker tips halen uit mijn gratis e-book Ontdek Welke Kleding Perfect Bij Je Past.
Vraag het nu hieronder aan.
